Wo4: Unterschied zwischen den Versionen

Aus Autoritäten
(Seite angelegt)
 
 
(14 dazwischenliegende Versionen desselben Benutzers werden nicht angezeigt)
Zeile 25: Zeile 25:
|-
|-
|Autoritäten-Freidanke
|Autoritäten-Freidanke
|M[http://www.mrfreidank.de/233 arburger Repertorium der Freidank-Überlieferung]
|[http://www.mrfreidank.de/233 Marburger Repertorium der Freidank-Überlieferung]


und [http://www.handschriftencensus.de/6702 Handschriftencensus]
und [http://www.handschriftencensus.de/6702 Handschriftencensus]
Zeile 52: Zeile 52:


= Transkription =
= Transkription =
<83r>
<83r>
Eyn anbegyn aller salicheyt
Eyn anbegyn aller salicheyt
Is de vruchte godes de ewighe wyesheyt
Is de vruchte godes de ewighe wyesheyt
(1) <u>Salomon spricket</u>
(1) <u>Salomon spricket</u>
Aller wyesheyt fundament
Aller wyesheyt fundament
Isset dat men got leff hefft vnde kent
Isset dat men got leff hefft vnde kent
Vnde anbeden enen got
Vnde anbeden enen got
Vnde holden dar to syn ghebot
Vnde holden dar to syn ghebot
(2) <u>S(anc)tus jeronimus spricket</u>
 
 
(2) S<u>(anc)tus jeronimus spricket</u>
 
We na der werlde gut vnde ere steyt
We na der werlde gut vnde ere steyt
Vnde wemet wol in synen su+"nden geyt
Vnde wemet wol in synen su+"nden geyt
Dat is eyn teken ghewys
Dat is eyn teken ghewys
Syner ewygen vordomenys
Syner ewygen vordomenys
(3) <u>S(anc)tus gregorius spricket</u>
(3) <u>S(anc)tus gregorius spricket</u>
Wat schal rikedom vnde gut
Wat schal rikedom vnde gut
Synt ik v(m)mer steruen moet
Synt ik v(m)mer steruen moet
Tytlik gut ku(m)met vnde vert
Tytlik gut ku(m)met vnde vert
De ewyge vroude is alle wege wert
De ewyge vroude is alle wege wert
(4) <u>Aristotiles spricket</u>
 
 
(4) A<u>ristotiles spricket</u>
 
Mer bouen alle schole gy keren
Mer bouen alle schole gy keren
Iuwe myldicheyt to groten eren
Iuwe myldicheyt to groten eren
Dar ku(m)met lon aff bou+"en all <83v>
Dar ku(m)met lon aff bou+"en all <83v>
Dat iu ewichlik blyuen schal
Dat iu ewichlik blyuen schal
(5) <u>Dauid spricket</u>
(5) <u>Dauid spricket</u>
De syne hopene in rikedom zeyt
De syne hopene in rikedom zeyt
Dat ny(m)met gerne eyn ydel ende
Dat ny(m)met gerne eyn ydel ende
De graue synt syn v(m)me cleyt
De graue synt syn v(m)me cleyt
Vnde de helssche pine ane ende
Vnde de helssche pine ane ende
(6) <u>Vrydanck spricket</u>
(6) <u>Vrydanck spricket</u>
Ik hebbe gut dat ne is nycht myn
Ik hebbe gut dat ne is nycht myn
Och got wes mach et syn
Och got wes mach et syn
It ne steyt nycht mer in myn ghebot
It ne steyt nycht mer in myn ghebot
Den ik vortere vnde geue v(m)me got
Den ik vortere vnde geue v(m)me got
(7) <u>S(anc)tus johannes spricket</u>
(7) <u>S(anc)tus johannes spricket</u>
We de werlt kuset
We de werlt kuset
Dar mede he got vorluset
Dar mede he got vorluset
Wen dat denne geyt an eyn scheyden
Wen dat denne geyt an eyn scheyden
So is he qu+"yet van en beyden
So is he qu+"yet van en beyden
(8) <u>S(anc)tus bernardus spricket</u>
 
 
(8) S<u>(anc)tus bernardus spricket</u>
 
Synt de dot nemande enschonet
Synt de dot nemande enschonet
We schal denne de werlt my(n)nen
We schal denne de werlt my(n)nen
De werlt ene selden lonet
De werlt ene selden lonet
Efftu dat rechte wu+"lt vorsynnen
Efftu dat rechte wu+"lt vorsynnen
(9) <u>Salomon spricket</u>
(9) <u>Salomon spricket</u>
Alle der werlde wyesheyt licht an eme synne
Alle der werlde wyesheyt licht an eme synne
Dat wy vns keren an ewicheyt
Dat wy vns keren an ewicheyt
Wente alle vnse kunst an vns vorgeyt
Wente alle vnse kunst an vns vorgeyt
Wente wy moten yo van hynne
Wente wy moten yo van hynne
(10) <u>S(anc)tus ambrosius spricket</u>
(10) <u>S(anc)tus ambrosius spricket</u>
O du+" eddel creatu+"re <84r>
O du+" eddel creatu+"re <84r>
Wultu+" myt gode vor enyget syn
Wultu+" myt gode vor enyget syn
So suc in <den über Zeile> adel der selen dyn
So suc in <den über Zeile> adel der selen dyn
Vnde dode dyne bose nature
Vnde dode dyne bose nature
(11) <u>S(anc)tus bernardus spricket</u>
(11) <u>S(anc)tus bernardus spricket</u>
Alle dat qu+"aet dat wy lyden
Alle dat qu+"aet dat wy lyden
Dat vordenet vnse sunde
Dat vordenet vnse sunde
Dede wy alse wy scholden
Dede wy alse wy scholden
Got de dede allent wat wy wolden
Got de dede allent wat wy wolden
(12) <u>S(anc)tus petrus ap(ostu)lus spricket</u>
(12) <u>S(anc)tus petrus ap(ostu)lus spricket</u>
Wu+"ltu behalden dat ewyge leu+"ent
Wu+"ltu behalden dat ewyge leu+"ent
So vlu+"e qu+"aet vnde holt dyk in dogeden eu+"en
So vlu+"e qu+"aet vnde holt dyk in dogeden eu+"en
Wentte ghewonheit doge(n)tliker zaken
Wentte ghewonheit doge(n)tliker zaken
En ne kan de nature nycht wol anders ghemaken
En ne kan de nature nycht wol anders ghemaken
(13) C<u>atho spricket</u>
 
 
(13) <u>Catho spricket</u>
 
Dencke wat du werst byst vnde ok schalt werden
Dencke wat du werst byst vnde ok schalt werden
Du syest ju+"nck effte olt up erden
Du syest ju+"nck effte olt up erden
Settestu dat in dynen syn
Settestu dat in dynen syn
So deystu der sunde vele myn
So deystu der sunde vele myn
(14) <u>Ceneca <sic!> spricket</u>
(14) <u>Ceneca <sic!> spricket</u>
Dat sunde nicht sunde enwere <gebessert aus enweren>
Dat sunde nicht sunde enwere <gebessert aus enweren>
Nochten weren se my v(n)mere
Nochten weren se my v(n)mere
V(m)me ere grote vnnledicheyt
V(m)me ere grote vnnledicheyt
Dat bewyset my myn beschedenicheit
Dat bewyset my myn beschedenicheit
(15) <u>S(anc)tus bernardus spricket</u>
(15) <u>S(anc)tus bernardus spricket</u>
Id is eyn hillich virdach
Id is eyn hillich virdach
Alse men van sunden vyren mach
Alse men van sunden vyren mach
De doget bou+"en alle doget geyt
De doget bou+"en alle doget geyt
De eme bosen willen wedder steyt
De eme bosen willen wedder steyt
(16) ''<u>Salomon spricket</u>'' <84v>
 
 
(16) <u>Salomon spricket</u> <84v>


Salomon spricket de wyse here
Salomon spricket de wyse here
Neen dvngk hatet got mere
Neen dvngk hatet got mere
Dan houart dat vorstayt
Dan houart dat vorstayt
Wente sy bouen alle sunde gaet
Wente sy bouen alle sunde gaet
(17) <u>Danyel spricket</u>
(17) <u>Danyel spricket</u>
We dusse korte tijt
We dusse korte tijt
Vor de ewige(n) vroude ny(m)met
Vor de ewige(n) vroude ny(m)met
De hefft syk soluen bedragen
De hefft syk soluen bedragen
Vnde ty(m)mert up enen regen bogen
Vnde ty(m)mert up enen regen bogen
(18) <u>S(anc)tus thomas spricket</u>
(18) <u>S(anc)tus thomas spricket</u>
Wy synt hir <hir a. l. R. ergänzt> vromde geste
Wy synt hir <hir a. l. R. ergänzt> vromde geste
Vnde ty(m)meren grote veste
Vnde ty(m)meren grote veste
My hefft wu(n)der dat wy nycht en mu+"ren
My hefft wu(n)der dat wy nycht en mu+"ren
Dar wy ewichliken mogen duren
Dar wy ewichliken mogen duren
(19) <u>S(anc)tus paulus spricket</u>
(19) <u>S(anc)tus paulus spricket</u>
[Wy synt gestr.] We na dem(e) geiste vn(d) na der warheit leuet
[Wy synt gestr.] We na dem(e) geiste vn(d) na der warheit leuet
De ne mach nycht vorderu+"en
De ne mach nycht vorderu+"en
Wente we na deme vlessche leuet
Wente we na deme vlessche leuet
De moet ewichliken steruen
De moet ewichliken steruen
(20) <u>S(anc)tus jeronim(us) spricket</u>
(20) <u>S(anc)tus jeronim(us) spricket</u>
Dyt spricket got der here
Dyt spricket got der here
De otmodich vnde duldich were
De otmodich vnde duldich were
Vnde suluen wol bekende syk
Vnde suluen wol bekende syk
De mynssche were gar selich
De mynssche were gar selich
(21) <u>S(anc)tus job spricket</u>
(21) <u>S(anc)tus job spricket</u>
Wes gerne alleyne
Wes gerne alleyne
Vnde holt dyne dancken reyne <85r>
Vnde holt dyne dancken reyne <85r>
Vnde holt vor ogen de teyn ghebot
Vnde holt vor ogen de teyn ghebot
Vnde bouen alle dyngk so hebbe leff got
Vnde bouen alle dyngk so hebbe leff got
(22) <u>S(anc)tus jeronim(us) spricket</u>
(22) <u>S(anc)tus jeronim(us) spricket</u>
Gut vnde lant mote wy begeuen
Gut vnde lant mote wy begeuen
Vnse dat volget vns na vnsem(e) leuen
Vnse dat volget vns na vnsem(e) leuen
Hir v(m)me doe alle dyngk in deme besten
Hir v(m)me doe alle dyngk in deme besten
Effte dat alle dage were in dyme lesten
Effte dat alle dage were in dyme lesten
(23) <u>S(anc)tus augustinus spricket</u>
(23) <u>S(anc)tus augustinus spricket</u>
My ne wart nye beter dyngk bekant
My ne wart nye beter dyngk bekant
Alse ik my kan vorsynnen
Alse ik my kan vorsynnen
Den horsamycheit in ordens bant
Den horsamycheit in ordens bant
Vnde dat van rechter mynen
Vnde dat van rechter mynen
<u>(24) S(anc)tus ysayas spricket</u>We dar drecht van bynnen schyn
 
 
(24) <u>S(anc)tus ysayas spricket</u>
 
We dar drecht van bynnen schyn
 
Van gheprofften orden
Van gheprofften orden
He en drage leue in deme herten syn
He en drage leue in deme herten syn
He wert anders syner selen enmorder
He wert anders syner selen enmorder
(25) <u>S(anc)tus augustinus spricket</u>
(25) <u>S(anc)tus augustinus spricket</u>
Wo derstu+" dar jnne leuen
Wo derstu+" dar jnne leuen
Dar du node woldest jnne steruen
Dar du node woldest jnne steruen
Jn alle dynen werken
Jn alle dynen werken
Schaltu dynen ende merken
Schaltu dynen ende merken
(26) <u>S(anc)tus jeronimus spricket</u>
(26) <u>S(anc)tus jeronimus spricket</u>
Alse du schalt steruen wan du denne woldest willen
Alse du schalt steruen wan du denne woldest willen
Dat du gut heddest gedan
Dat du gut heddest gedan
De wyle du+" byst ghesunt wyff effte man
De wyle du+" byst ghesunt wyff effte man
Des schaltu in der tijt bestan
Des schaltu in der tijt bestan
(27) <u>Vrydanck spricket</u> <85v>
(27) <u>Vrydanck spricket</u> <85v>


Syet recht vnde bescheyt
Syet recht vnde bescheyt
Der doghede cronen drechyt
Der doghede cronen drechyt
So ne hebbe ik nicht beters ghelesen
So ne hebbe ik nicht beters ghelesen
Den woldun vnde vrolik wesen
Den woldun vnde vrolik wesen
(28) <u>S(anc)tus bernardus spricket</u>
(28) <u>S(anc)tus bernardus spricket</u>
De nycht enhort de ste(m)me der armen
De nycht enhort de ste(m)me der armen
Vnde en let syk er ghebrek nycht erbarmen
Vnde en let syk er ghebrek nycht erbarmen
De ne schal got horen nycht
De ne schal got horen nycht
Alse he komet in grot vordreyt
Alse he komet in grot vordreyt
(29) <u>S(anc)tus jeremyas spricket</u>
(29) <u>S(anc)tus jeremyas spricket</u>
Synt alle werk lon schalen vntfan
Synt alle werk lon schalen vntfan
So is dat gude wol gedan
So is dat gude wol gedan
Wat licht dy dar an wo du leuest up erden
Wat licht dy dar an wo du leuest up erden
Dat du ewich salich mogest werden
Dat du ewich salich mogest werden
(30) <u>S(anc)tus augustinus spricket</u>
(30) <u>S(anc)tus augustinus spricket</u>
Dencke an den ju(n)gesten dach
Dencke an den ju(n)gesten dach
Alse men scryet owy vnde owach
Alse men scryet owy vnde owach
Dar eyn jtlik moet rede geuen
Dar eyn jtlik moet rede geuen
Wat begangen hefft syn leuent
Wat begangen hefft syn leuent
(31) <u>S(anc)tus jeronim(us) spricket</u>
(31) <u>S(anc)tus jeronim(us) spricket</u>
De woldat hebbet begangen
De woldat hebbet begangen
De gan in de ewicheyt
De gan in de ewicheyt
De bosen moten gan geu+"angen
De bosen moten gan geu+"angen
In dat vur dat nu(m)mer vorgeyt
In dat vur dat nu(m)mer vorgeyt
(32) <u>Vnse leu+"e here spricket</u>
(32) <u>Vnse leu+"e here spricket</u>
Alsullik gherichte wyl ik dy geuen
Alsullik gherichte wyl ik dy geuen
Alse du+" hest ghedan in dyme leu+"en <86r>
 
Alse du+" hest ghedan in dyme leu+"en <86r>           [= Tr-18; Wi1-11]
 
Hestu denne vele gudes ghedan
Hestu denne vele gudes ghedan
So wyl ik dy in myn rike vntfan
So wyl ik dy in myn rike vntfan
(33) <u>Vrydanck spricket</u>
(33) <u>Vrydanck spricket</u>
Vele gheyaget vnde nycht gheu+"a<n>gen
Vele gheyaget vnde nycht gheu+"a<n>gen
Vele ghehort vnde nycht vorstanden
Vele ghehort vnde nycht vorstanden
Vele gheseen vnde nycht ghemerket
Vele gheseen vnde nycht ghemerket
Dat synt alle vorloren werke
Dat synt alle vorloren werke
''Erläuterung:u+": Vokal u durch graphisches Mittel gekennzeichnet, vom Schreiber unregelmäßig genutzt''
 
 
''Erläuterung:''
 
''u+": Vokal u durch graphisches Mittel gekennzeichnet, vom Schreiber unregelmäßig genutzt''

Aktuelle Version vom 17. April 2024, 23:29 Uhr

Repertorium der mittelalterlichen Autoritäten

Wo4

Wolfenbüttel Herzog August Bibliothek, Cod. 127a Blankenburg
Umfang 190 Bll.; hier 83r-86v
Datierung 3. V. 15. Jh.
Schreiber Unbekannte Hand
Schreibsprache Nordniederdeutsch/Lübisch (Lüneburg? H. Butzmann S. 134; C. Borchling. S. 116)
Inhalt u. a. Speculum humanae salvationis, Ludolfs von Sudheim Reise ins Heilige Land, Der Leyen Doctrinal, Lüneburger Chronik  bis 1414
Anzahl und Form 33 Vierzeiler
Autoritäten-Freidanke Marburger Repertorium der Freidank-Überlieferung

und Handschriftencensus

Katalog Butzmann, Hans: Die Blankenburger Handschriften. Frankfurt am Main 1966. (= Kataloge der Herzog-August-Bibliothek Wolfenbüttel. Die neue Reihe. Bd. 11) S. 134-137.
Archivbeschreibung --
Literatur
  • Borchling, Conrad: Mittelniederdeutsche Handschriften in Wolfenbüttel und benachbarten Bibliotheken. [Dritter Bericht]. Göttingen 1902 (= Nachichten von der Königl. Gesellschaft der Wissenschaften zu Göttingen. Phil.-hist. Klasse. 1902. Beiheft) , S. 118-119. [online]
  • Franke, Ruth: Peter van Zirns Handschrift. Ein deutsches Schulbuch vom Ende des 15. Jh. Berlin 1932 (= Germanische Studien 127), S. 24.
Anschrift Herzog August Bibliothek

Handschriften-Abteilung Lessingplatz 1 38304 Wolfenbüttel

Bearbeiter Kathrin Wenzel (5.6.2006)


Transkription

<83r>

Eyn anbegyn aller salicheyt

Is de vruchte godes de ewighe wyesheyt


(1) Salomon spricket

Aller wyesheyt fundament

Isset dat men got leff hefft vnde kent

Vnde anbeden enen got

Vnde holden dar to syn ghebot


(2) S(anc)tus jeronimus spricket

We na der werlde gut vnde ere steyt

Vnde wemet wol in synen su+"nden geyt

Dat is eyn teken ghewys

Syner ewygen vordomenys


(3) S(anc)tus gregorius spricket

Wat schal rikedom vnde gut

Synt ik v(m)mer steruen moet

Tytlik gut ku(m)met vnde vert

De ewyge vroude is alle wege wert


(4) Aristotiles spricket

Mer bouen alle schole gy keren

Iuwe myldicheyt to groten eren

Dar ku(m)met lon aff bou+"en all <83v>

Dat iu ewichlik blyuen schal


(5) Dauid spricket

De syne hopene in rikedom zeyt

Dat ny(m)met gerne eyn ydel ende

De graue synt syn v(m)me cleyt

Vnde de helssche pine ane ende


(6) Vrydanck spricket

Ik hebbe gut dat ne is nycht myn

Och got wes mach et syn

It ne steyt nycht mer in myn ghebot

Den ik vortere vnde geue v(m)me got


(7) S(anc)tus johannes spricket

We de werlt kuset

Dar mede he got vorluset

Wen dat denne geyt an eyn scheyden

So is he qu+"yet van en beyden


(8) S(anc)tus bernardus spricket

Synt de dot nemande enschonet

We schal denne de werlt my(n)nen

De werlt ene selden lonet

Efftu dat rechte wu+"lt vorsynnen


(9) Salomon spricket

Alle der werlde wyesheyt licht an eme synne

Dat wy vns keren an ewicheyt

Wente alle vnse kunst an vns vorgeyt

Wente wy moten yo van hynne


(10) S(anc)tus ambrosius spricket

O du+" eddel creatu+"re <84r>

Wultu+" myt gode vor enyget syn

So suc in <den über Zeile> adel der selen dyn

Vnde dode dyne bose nature


(11) S(anc)tus bernardus spricket

Alle dat qu+"aet dat wy lyden

Dat vordenet vnse sunde

Dede wy alse wy scholden

Got de dede allent wat wy wolden


(12) S(anc)tus petrus ap(ostu)lus spricket

Wu+"ltu behalden dat ewyge leu+"ent

So vlu+"e qu+"aet vnde holt dyk in dogeden eu+"en

Wentte ghewonheit doge(n)tliker zaken

En ne kan de nature nycht wol anders ghemaken


(13) Catho spricket

Dencke wat du werst byst vnde ok schalt werden

Du syest ju+"nck effte olt up erden

Settestu dat in dynen syn

So deystu der sunde vele myn


(14) Ceneca <sic!> spricket

Dat sunde nicht sunde enwere <gebessert aus enweren>

Nochten weren se my v(n)mere

V(m)me ere grote vnnledicheyt

Dat bewyset my myn beschedenicheit


(15) S(anc)tus bernardus spricket

Id is eyn hillich virdach

Alse men van sunden vyren mach

De doget bou+"en alle doget geyt

De eme bosen willen wedder steyt


(16) Salomon spricket <84v>

Salomon spricket de wyse here

Neen dvngk hatet got mere

Dan houart dat vorstayt

Wente sy bouen alle sunde gaet


(17) Danyel spricket

We dusse korte tijt

Vor de ewige(n) vroude ny(m)met

De hefft syk soluen bedragen

Vnde ty(m)mert up enen regen bogen


(18) S(anc)tus thomas spricket

Wy synt hir <hir a. l. R. ergänzt> vromde geste

Vnde ty(m)meren grote veste

My hefft wu(n)der dat wy nycht en mu+"ren

Dar wy ewichliken mogen duren


(19) S(anc)tus paulus spricket

[Wy synt gestr.] We na dem(e) geiste vn(d) na der warheit leuet

De ne mach nycht vorderu+"en

Wente we na deme vlessche leuet

De moet ewichliken steruen


(20) S(anc)tus jeronim(us) spricket

Dyt spricket got der here

De otmodich vnde duldich were

Vnde suluen wol bekende syk

De mynssche were gar selich


(21) S(anc)tus job spricket

Wes gerne alleyne

Vnde holt dyne dancken reyne <85r>

Vnde holt vor ogen de teyn ghebot

Vnde bouen alle dyngk so hebbe leff got


(22) S(anc)tus jeronim(us) spricket

Gut vnde lant mote wy begeuen

Vnse dat volget vns na vnsem(e) leuen

Hir v(m)me doe alle dyngk in deme besten

Effte dat alle dage were in dyme lesten


(23) S(anc)tus augustinus spricket

My ne wart nye beter dyngk bekant

Alse ik my kan vorsynnen

Den horsamycheit in ordens bant

Vnde dat van rechter mynen


(24) S(anc)tus ysayas spricket

We dar drecht van bynnen schyn

Van gheprofften orden

He en drage leue in deme herten syn

He wert anders syner selen enmorder


(25) S(anc)tus augustinus spricket

Wo derstu+" dar jnne leuen

Dar du node woldest jnne steruen

Jn alle dynen werken

Schaltu dynen ende merken


(26) S(anc)tus jeronimus spricket

Alse du schalt steruen wan du denne woldest willen

Dat du gut heddest gedan

De wyle du+" byst ghesunt wyff effte man

Des schaltu in der tijt bestan


(27) Vrydanck spricket <85v>

Syet recht vnde bescheyt

Der doghede cronen drechyt

So ne hebbe ik nicht beters ghelesen

Den woldun vnde vrolik wesen


(28) S(anc)tus bernardus spricket

De nycht enhort de ste(m)me der armen

Vnde en let syk er ghebrek nycht erbarmen

De ne schal got horen nycht

Alse he komet in grot vordreyt


(29) S(anc)tus jeremyas spricket

Synt alle werk lon schalen vntfan

So is dat gude wol gedan

Wat licht dy dar an wo du leuest up erden

Dat du ewich salich mogest werden


(30) S(anc)tus augustinus spricket

Dencke an den ju(n)gesten dach

Alse men scryet owy vnde owach

Dar eyn jtlik moet rede geuen

Wat begangen hefft syn leuent


(31) S(anc)tus jeronim(us) spricket

De woldat hebbet begangen

De gan in de ewicheyt

De bosen moten gan geu+"angen

In dat vur dat nu(m)mer vorgeyt


(32) Vnse leu+"e here spricket

Alsullik gherichte wyl ik dy geuen

Alse du+" hest ghedan in dyme leu+"en <86r> [= Tr-18; Wi1-11]

Hestu denne vele gudes ghedan

So wyl ik dy in myn rike vntfan


(33) Vrydanck spricket

Vele gheyaget vnde nycht gheu+"a<n>gen

Vele ghehort vnde nycht vorstanden

Vele gheseen vnde nycht ghemerket

Dat synt alle vorloren werke


Erläuterung:

u+": Vokal u durch graphisches Mittel gekennzeichnet, vom Schreiber unregelmäßig genutzt